WIOSENNA WYCIECZKA DLA DOROSŁYCH

Kolejna krajoznawcza wycieczka autokarowa odbyła się 7 kwietnia 2018 r. Uczestniczyły w niej 53 osoby.
Pierwszą miejscowością na trasie był Jedlińsk. Jadąc do kościoła „spotkaliśmy” na rynku sympatyczny pomnik raka – ten skorupiak jest bowiem w herbie wsi i całej gminy.
Poprzedni kościół w Jedlińsku ufundował w 1645 r. Stanisław Witkowski, wnuk poety Jana Kochanowskiego, budynek ten jednak w 1655 r. został doszczętnie zniszczony przez Szwedów. W 1752 r. gruntownie odrestaurowaną świątynię przebudował i wyposażył biskup Andrzej Stanisław Załuski, pochodzący z pobliskiej Jedlanki.

Kościół św. św. apostołów Piotra i Andrzeja w Jedlińsku do typowy barok. Ściany prezbiterium pokryte są iluzjonistycznymi freskami, przypominającymi kolumny, między nimi w owalach umieszczono cztery wizerunki apostołów. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający Jezusa na brzegu Jeziora Tyberiadzkiego, powołującego Piotra i Andrzeja. Obraz ten namalował Tadeusz Kuntze-Konicz, nadworny malarz biskupa Załuskiego.

W nawie tuż przy prezbiterium stoi chrzcielnica z I połowy XVIII w., ozdobiona złoceniami. Nad nią wisi portret sługi bożego, biskupa Piotra Gołębiowskiego 1902-1980 (urodzonego w Jedlińsku), który tu przyjął sakrament chrztu św.

W wyposażeniu wnętrza kościoła wyróżnia się ozdobna ambona z baldachimem. Organy z pochodzą z 1909 r. Każdego lata odbywa się tu jeden z koncertów Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej Radom – Orońsko.
W przykościelnej dzwonnicy z 1645 r. wisi dzwon podarowany przez osadników szkockich wyznania kalwińskiego.

W Skarżysku-Kamiennej naszym celem było odwiedzenie sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiej (Matki Bożej Miłosierdzia). Nowoczesny kościół został zbudowany w latach 1988-1995 według projektu arch. Zbigniewa Grządzieli.

Z kościołem połączona jest kaplica – replika Ostrej Bramy z Wilna. W ołtarzu kaplicy znajduje się kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej, namalowana przez wilniankę Izabelę Borkowską i Władysława Markiewicza z Kielc w 1989 r. Koronacji obrazu dokonał w 2005 r. kardynał Henryk Gulbinowicz. Matka Boża Ostrobramska jest patronką Skarżyska-Kamiennej.

Następnie odwiedziliśmy Wzdół, wieś leżącą w kotlinie między górami Bukową a Michniowską, przy drodze z Suchedniowa do Bodzentyna.
Kościół Wniebowzięcia NMP z końca XVII w. (1687 r.) jest pięknie położony, stoi na wzgórzu i dominuje nad całą okolicą. Prowadzą do niego okazałe liczące kilkadziesiąt stopni schody z czerwonego piaskowca, wykonane w czasie II wojny światowej staraniem miejscowego proboszcza ks. Antoniego Drygasa. Ksiądz ten pomagał partyzantom, którzy często gościli u niego na plebanii. Świątynia została znacznie powiększona podczas rozbudowy w latach 1939- 1945. Dobudowano wówczas od wschodu drugą część nawy i nowe prezbiterium. Ponownie został konsekrowany w 1961 r.

W ołtarzu głównym (niemal zupełnie nowym) umieszczony jest obraz Wniebowzięcia NMP z 1696 r. Po jego dwóch stronach widoczne są wizerunki św. Bernarda i św. Tomasza Apostoła, a u góry św. Małgorzaty.
Wyposażenie wnętrza kościoła (ołtarze, ambona z rzeźbami czterech Ewangelistów, krucyfiks i drewniana okładzina łuku tęczowego, chór muzyczny) jest jednorodne stylowo, barokowe – zdecydowana jego większość powstała bowiem bezpośrednio po wybudowaniu świątyni pod koniec XVII w. W kaplicy bocznej znajduje się ozdobiony rzeźbami i kolumnami ołtarz z XVII- wiecznym, otaczanym lokalnym kultem, obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej, nazywanej Madonną Wzdólską. Niestety była zasłonięta dekoracjami Grobu Pańskiego i nie mogliśmy jej zobaczyć.

W Michniowie oddaliśmy hołd ofiarom pacyfikacji z 1943 r. W ciągu dwóch dni 12 i 13 lipca 1943 r. Niemcy bestialsko wymordowali tu 204 osoby (tyle nazwisk udało się ustalić historykom): 103 mężczyzn – w większości spalonych żywcem, 53 (54 ?) kobiety i 48 dzieci ; aż dziesięcioro z nich miało mniej niż 10 lat. Najmłodszą ofiarą był dziewięciodniowy Stefanek Dąbrowa, wrzucony przez niemieckiego żandarma do płonącej stodoły. Nie jest wykluczone, że w gronie zamordowanych znalazły się nierozpoznane dotąd osoby, niebędące stałymi mieszkańcami wsi.
Wymordowanie mieszkańców Michniowa, spowodowane donosem konfidentów, było odwetem za pomoc dla oddziałów partyzanckich „Ponurego” oraz przynależność do Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Wielu mieszkańców wsi bądź było członkami AK, bądź aktywnie współpracowało z partyzantką (np. sklep rodziny Materków był punktem kontaktowym), a większość dostarczanego partyzantom prowiantu pochodziła właśnie z Michniowa.
Spacyfikowana wieś, po ograbieniu, została doszczętnie spalona (ocalały tylko 2 budynki). Hitlerowcy zabronili odbudowy i uprawiania pól.

15 lipca 1943 mieszkańcy sąsiednich wsi pogrzebali szczątki zamordowanych we wspólnej mogile. Niemcy wyrazili zgodę na pochówek ofiar, ale polecili zaorać grób i nie zezwolili na jakiejkolwiek oznaczenie mogiły. Wkrótce po zakończeniu okupacji na mogile kryjącej szczątki ofiar został postawiony pomnik z czerwonego piaskowca. Wyryto na nim nazwiska wymordowanych.

W lipcu 1993 r. w 50. rocznicę pacyfikacji poświęcono pomnik „Pieta Michniowska” dłuta Wacława Staweckiego. W skład michniowskiego mauzoleum Męczeństwa Wsi Polskiej wchodzą ponadto: Dom Pamięci Narodowej (oddany w 1977 r. na miejsce skromnej ekspozycji w drewnianym budynku), Sanktuarium Męczeńskich Wsi Polskich - symboliczny cmentarz, na którym każda polska wieś, spacyfikowana przez Niemców w latach 1939–1945, ustawia swój krzyż (jest ich obecnie kilkaset).
Od 2010 r. trwa budowa nowego budynku ekspozycyjnego (złożonego z 8 segmentów) wg współczesnego projektu Mirosława Nizio.

Ostatnim „punktem programu” był Szydłowiec, a w nim Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w gotycko-renesansowym zamku (XV –XVII w.). Zamek usytuowany jest w środku parku, na sztucznie usypanej wyspie, otoczony fosą. Muzeum gromadzi i prezentuje polskie ludowe instrumenty muzyczne z całego kraju. Można nie tylko zobaczyć te instrumenty, ale także posłuchać ich dźwięku.

Przez rynek z późnorenesansowym (1602-1629) ratuszem (zbudowanym na planie prostokąta) doszliśmy do późnogotyckiego kościoła św. Zygmunta Króla.

Murowana świątynia została wybudowana z fundacji Szydłowieckich z miejscowego piaskowca w latach 1493-1525. Prezbiterium sklepione jest gwiaździście – sklepienie wykonano według widocznego projektu rozrysowanego w skali 1:1 na północnej ścianie nawy. Prostokątna nawa posiada nietypowo płaski strop, obecny z pierwszej połowy XVIII w., na którym namalowany jest patron kościoła św. Zygmunt i inni święci.

W bogatym wystroju wnętrza dominuje styl renesansowy. Dominuje złoto, co znalazło wyraz w przysłowiu „w szydłowieckiej farze są złote ołtarze”. W prezbiterium na północnej ścianie umieszczony jest przepiękny późnogotycki poliptyk, przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny i sceny ewangeliczne, wykonany w 1509 r. w warsztatach krakowskich. Na poliptyku wyobrażeni zostali także członkowie rodziny Szydłowieckich, którzy byli jego fundatorami.
W ścianie prezbiterium znajduje się również płyta nagrobna Mikołaja Szydłowieckiego pochodząca prawdopodobnie z warsztatu Berrecciego- budowniczego kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, wykonana z czerwonego marmuru.

W późnorenesansowym ołtarzu głównym z l. 1618-1627 umieszczono gotyckie figury z poprzedniego kościoła: scenę koronacji Matki Boskiej przez Trójcę Świętą i rzeźbę św. Zygmunta stojącego między dwoma synami. Autorem częściowo zachowanych polichromii w nawie głównej, jest prawdopodobnie sprowadzony z Mogiły przez Mikołaja Szydłowieckiego cysters Stanisław Samostrzelnik. Interesującym detalem wyposażenia jest także renesansowy strop kasetonowy pod chórem, datowany na lata 1519-1532, z zachowanymi malowanymi rozetami w laurowych wieńcach.

W nawie głównej, obok północnego wejścia znajduje się klasycystyczny nagrobek ostatniego Radziwiłła, który władał Szydłowcem i jego żony (nie zostawili potomków). Na czarnym marmurowym cokole znajduje się piękna rzeźba kobiety z białego marmuru, sygnowana przez znanego rzeźbiarza Jakuba Monaldiego w 1795 r. Nagrobek powstał na zamówienie ówczesnego proboszcza Józefa Gawdzickiego – brata zmarłej. Maria z Gawdzickich Radziwiłłowa, ukochana żona Mikołaja Radziwiłła, jako córka kuchmistrza, nie była godną partią dla magnata. Mikołaj, wbrew stanowisku rodziny i nie zważając na opinię środowiska, poślubił wybrankę swego serca. Historia ich miłości znalazła odbicie w „Trędowatej” Heleny Mniszkówny. Widoczna postać kobieca wsparta na urnie wzorowana jest na rzymskiej kopii greckiej rzeźby Śpiąca Ariadna (obecnie w Muzeum Kapitolińskim w Rzymie).